Amerikaanse tech-elite kiest onderwijs zonder computers

Welke school kiezen Amerikaanse software-ontwikkelaars, technische medewerkers of zelfs een vice president van computerbedrijven als Google, Apple en Facebook voor hun eigen kinderen? Een Steve Jobsschool? Mis, een vrijeschool – waar kinderen tot de zevende klas geen computer aanraken. Een tegenstrijdigheid of een paradox?

Computers in het onderwijs, het is voor de één een vloek, voor de ander een zegen. Wil de ene leraar het liefst een laptop voor iedere leerling vanaf de kleuterleeftijd, de andere zweert bij onderwijs zonder technische hulpmiddelen. De Steve Jobs-scholen, die deze herfst in verschillende steden in Nederland zwaar gesubsidieerd van start zijn gegaan, nemen het ene uiterste in van het wijde spectrum aan mogelijkheden. Op deze scholen krijgt elk kind een iPad en is de leraar een ‘coach’ die meekijkt aan de zijlijn. De conflicterende stellingen worden inmiddels met veel lawaai betrokken. De Duitse psychiater Manfred Spitzer betoogt in zijn recente bestseller ‘Digitale dementie’ (zie elders in dit nummer) dat een kleuter met een Ipad als kindermishandeling zou moeten gelden. Maurice de Hond, inspirator van de Onderwijs Voor de Nieuwe Tijd-scholen noemt Spitzer een dwaallicht. Filosofe Joke Hermsen brandde De Honds digitale onderwijs echter volledig af in de nationale pers. De voors en tegens buitelen inmiddels over elkaar heen – een brandende kwestie. Welk schooltype kiest de technische voorhoede in Silicon Valley echter intussen zélf?

Renaissance van het onderwijs
Werknemers van diverse toonaangevende computerindustrieën in Amerika, mensen die goed geld verdienen met computerwerk, zijn het met de Duitse psychiater eens. In plaats van hun kinderen vanaf hun geboorte voor een beeldscherm te zetten, sturen deze techneuten hen naar een vrijeschool waar ze computers en tv weren tot in de zevende klas. De vrijeschool Waldorfschool of the Peninsula in Los Altos staat middenin het mekka van de computerindustrie, in Sillicon Valley, de benaming die veelal wordt gebruikt voor de zuidkant van de baai van San Francisco, waar vele technologiebedrijven hun hoofdkwartier hebben, waaronder de grootste ter wereld als Google, Apple en Facebook. De vrijeschool in Los Altos heeft een strikte benadering van de media, niet alleen voor op school, maar ze geven ook een advies over hoe men thuis hiermee om zou moeten gaan. Zoals de raad: geen tv voor een kind tot het derde jaar. Deze media guideline is te lezen op de website van de school en wordt aan de ouders gegeven als ze hun kind hier op school doen.

De Waldorfschool of the Peninsula werd ruim dertig jaar geleden door een groepje ouders en onderwijzers opgericht, omdat ze vonden dat juist deze plek vol computerindustrie vroeg om onderwijs dat zich richt op hoofd, hart en handen. Een ‘renaissance in het onderwijs in Sillicon Valley’, noemen ze het zelf. – En dat is het misschien ook wel, in een land waar de meeste scholen zich hard maken voor de aanpak van de Steve Jobsscholen – en voor elk kind een laptop of iPad regelen.

App als leraar
‘Ik geloof er niet in dat je technologische hulpmiddelen nodig hebt in het basisonderwijs,’ zegt Alan Eagle, afgestudeerd in computerwetenschappen, leidinggevende op de communicatieafdeling van Google en vader van twee kinderen op genoemde vrijeschool in Los Altos. ‘Het idee dat een app op een iPad mijn kinderen beter zou kunnen leren lezen of rekenen, is absurd.’ Eagle deed zijn uitspraken tegen de New York Times, dat twee jaar geleden een artikel over de vrijeschool in Sillicon Valley op de voorpagina zette. Alan Eagle stelde overigens dat hij niet tegen computers is, ook niet in privégebruik. Hij heeft zelf een iPad en een smartphone, maar hij leert zijn dochter nog niet hoe ze Google moet gebruiken, want waarvoor zou ze dat op haar leeftijd nodig hebben?
Het artikel dat in 2011 op de voorpagina van de New York Times verscheen, gaf de vrijeschool in Los Altos over de hele wereld bekendheid en media-aandacht. Er verschenen diverse ouders op tv, zoals Matthew Mengerink, senior executive bij eBay die bij CNN zei: ‘Tijdens mijn opleiding tot computerwetenschapper hadden we nooit computers in het klaslokaal. We maakten gebruik van algoritmes, logica en lesboeken. Hiermee probeerden we de wetenschap van computers te begrijpen.’ Zijn vrouw voegde toe: ‘Onze huizen staan tegenwoordig vol met elektronica en onze kinderen nemen dat in zich op, zoals kinderen nu eenmaal zijn. Die zijn als sponzen.’ Maar waarom je ze op school dan ook nog zou moeten overstelpen met elektronische hulpmiddelen, dat vraagt ze zich af. Daarom kozen deze techneuten voor een school waar leraren een schoolbord gebruiken en krijtjes, waar de kinderen breien, wat volgens de school helpt om te leren problemen op te lossen, wiskundige aanleg helpt ontwikkelen en hun gevoel voor coördinatie. Waar de leerlingen samen gedichten reciteren, terwijl ze tegelijkertijd zakjes bonen naar elkaar overgooien, opdat ze leren lichaam en geest tegelijkertijd te gebruiken. Zonder computer, zonder internet en smartphones. Sabrine, dochter van de Mengerinks, nu vrijeschoolleerlinge, kwam van een school waar elk kind een laptop had. Haar eigen voorkeur gaat uit naar de vrijeschool, omdat ze zich op die andere school ‘niet echt verbonden voelde met de andere leerlingen.’

Retro
‘In vijfenzeventig procent van onze gezinnen is tenminste een ouder werkzaam in dé industrie,’ vertelt Lucy Wurtz, directeur van de vrijeschool – zelf getrouwd met een leidinggevende in een computerfirma, en een van de drijvende krachten achter de start van de vrijeschool bovenbouw van Los Altos in 2007. ‘De ouders die hun kinderen naar onze school sturen, vinden spelen voor jonge kinderen belangrijk. Ze zien dat de kinderen hun zintuigen zouden moeten kunnen ontwikkelen in de natuur, door te bouwen, door in de modder te graven en samen in een kring spelletjes te doen.’ CBS News noemt in een item het vrijeschoolonderwijs retro en oldschool learning, maar vraagt zich ook af of deze ouderwetse manier van lesgeven mogelijk dé manier van de toekomst is. ‘Een computer is leuk speelgoed een handig gereedschap en mogelijk zelfs een coach die helpt bij het overhoren, maar geen leraar,’ concludeert Deborah Newlen, lerares Engels op de vrijeschool in Los Altos bij CBS.

‘Je moet computers als niet meer dan dat gebruiken.’ – De vrijeschoolkinderen van Los Altos leren dit vanaf de zevende klas, omdat ze dan de goede leeftijd daarvoor hebben.. Ze hebben dan genoeg echte ervaringen opgedaan en een bepaald niveau van abstractie denken bereikt. De school laat de leerlingen onder begeleiding met computers kennismaken en leert ze hiermee omgaan, leert hoe je ze als hulpmiddel gebruikt en niet als doel op zich – of als vervanging van een leraar. Schooldirecteur Wurtz: ‘Op de bovenbouw werken we op zo’n manier met computertechnologie, dat dit het leerproces ondersteunt en versterkt. Het is opvallend hoe snel kinderen de technologie onder de knie hebben. Veel van onze leerlingen hebben na hun eindexamen een succesvolle carrière in de computerindustrie.’

Juiste moment
Ondanks hun omgang met computers, ziet Wurtz haar school niet als een hardcore vrijeschool. ‘De gezinnen waaruit onze leerlingen komen zijn de meest “wired’ families ter wereld. Maar dat wil niet zeggen, dat we er niet naar streven ons onderwijs relevant te houden voor de moderne wereld waarin we leven. Veel van onze leraren en administratieve werknemers zijn afkomstig uit de hightech industrie en die ervaring nemen ze mee in hun werk hier. We merken dat de wereld van vandaag snel verandert en andere vaardigheden van kinderen en volwassenen vraagt dan een tiental jaren geleden.

Om onze leerlingen te helpen een succesvol leven te leiden in onze maatschappij, in welk beroepsveld dan ook, zullen we ze 21e eeuwse vaardigheden moeten leren. Ze moeten creatief te zijn, flexibel, innovatief kunnen denken en sociaal en emotioneel intelligent zijn. Volgens mij precies de kwaliteiten die je in het vrijeschoolonderwijs helpt ontwikkelen.’ Wurtz vindt dat de discussie over haar school te veel wordt toegespitst op wel of geen computertechnologie in het onderwijs. ‘Dat zijn gemakkelijke soundbytes en daarom richt de media zich hierop, maar de vrijeschool biedt natuurlijk veel meer dan alleen maar een bepaalde omgang met computers. We richten ons op de behoeftes van elk kind en deze veranderen met de leeftijd. De eerste levensjaren, de basisschool en middelbare school, elke fase kent zijn eigen behoeftes waar wij aan tegemoet proberen te komen. Dat is misschien wel de kern van ons onderwijs: alles heeft zijn juiste moment, the right thing at the right time.’’

Soundbites
– Leraren in Amerika vinden dat een constant gebruik van digitale technologie op scholen ertoe leidt dat leerlingen hun aandacht er minder lang bij kunnen houden. Ook de schrijfvaardigheid lijdt onder te veel technologie.
– Van de Amerikaanse leraren vindt 90 procent dat de digitale technologie zorgt voor een“gemakkelijk afgeleide generatie met korte aandachtsboog.’ (Pew Internet Project studie 2012)
– Het nut van computers voor het leren van jonge kinderen is tot nu toe niet bewezen. Toch wordt overal ter wereld op leraren bezuinigd en veel geld in computers gestoken (Matt Richtel,‘Classroom of the Future, Stagnant Test Scores’, in New York Times, 3-9-2011)
– Kinderen tussen de 8 en 18 jaar brengen gemiddeld zeven uur per dag voor een scherm door en dat is meer uren dan ze op school zitten. (Studie van Kaiser family foundation, 2012)
– ‘In de klaslokalen waar de beste prestaties ter wereld door de leerlingen worden geleverd, is techniek opvallend afwezig’, stelt Andreas Schleicher, analist voor the Organization for Economic Cooporation and Development. Hij bezoekt scholen over de hele wereld om te kijken wat het beste werkt. (‘Brilliance in a Box: What do the Best Classrooms in the World look like’, Slate Magazin, 20-10-2010)

[gv data=”LgA3jX8VPwc”][/gv]

Dit artikel werd eerder geplaatst in Seizoener, tijdschrift voor de vrijeschoolwereld, herfst 2013. Het is geschreven door Hester Anschütz en met haar goedkeuren hier gepubliceerd. Bronnen (naast eerdere links) zijn: huffingtonpost.com, nbcnews.com en ‘Een iPad voor kleuters is kindermishandeling‘ in De Volkskrant, 21-06-2013.

UPDATE 1: dit weekend werd een relevant artikel van Huffington Post massaal gedeeld: 10 redenen waarom kinderen onder de 12 jaar niet met draadloze apparaten mogen spelen.

UPDATE 2: ook Steve Jobs liet zijn kinderen liever niet met een iPad spelen.