Op dit moment zijn er twee verschillende soorten officieel geld. Dat zijn contant geld, muntgeld en bankbiljetten, en chartaal geld, geld dat op een bankrekening bestaat en uit enen en nullen bestaat. Nu wil de Europese Unie dat daar nog een derde type geld bij komt: de digitale euro. Maar wat is digitaal geld precies?
Digitale euro te vergelijken met geld op de bank
Kort samengevat is de digitale euro te vergelijken met het chartale geld, dat we al van de bank kennen. Geld als informatie dus. Maar er zijn enkele belangrijke verschillen. Jouw digitale geld staat niet bij een bank, maar op een rekening bij de Europese Centrale Bank. Niet alleen van jou, maar van iedereen die digitale euro’s heeft. Dus alle inwoners van de Europese Unie.
Waarschijnlijk komt er een speciale app waarmee je met digitale euro’s kan betalen, zoals nu al in China het geval is. Daarmee zal je geld kunnen versturen en ontvangen.
Voordelen van de digitale euro voor de consument
Het grootste voordeel van de digitale euro is dat de Europese Centrale Bank nooit failliet kan gaan. Wel kan de euro natuurlijk waardeloos worden, maar dan heb je nog steeds de beschikking over euro’s. Als je bank failliet gaat, kan je in principe naar je spaargeld fluiten. Bij de digitale euro loop je dat risico niet.
Het tweede voordeel van de digitale euro is dat het gebruik hiervan in principe gratis is. Immers, iedere inwoner van de Europese Unie krijgt op die manier een gratis bankrekening. Op dit moment kost een bankrekening bij een commerciële bank een tientje of meer per maand. Ook lopen de rentes die je op je spaargeld krijgt behoorlijk uiteen. Die kosten heb je dan niet meer.
Voordelen van de digitale euro voor het financiële stelsel in Europa
Een aanvullend voordeel is dat omdat iedereen digitale euro’s heeft, het heel interessant wordt om het betaalsysteem dat achter de digitale euro zit, overal te gebruiken. Dat betekent dat betalen veel makkelijker wordt dan nu. In plaats van dat je een creditcard, een PayPal rekening en een bankierenapp gereed moet hebben, kan je dan met een enkele toepassing overal betalen. Voor de winkelier waar jij je euro’s uitgeeft, is dat ook prettig. Je hoeft er niet allerlei dure betaalsystemen op na te houden, eentje is voldoende.
Grote banken zijn op dit moment “too big to fail”. Ook verlopen betalingen tussen banken via het Swiftsysteem, waarop de Amerikanen een ijzeren greep hebben. Daar zijn de politici binnen de eurozone niet zo blij mee, omdat de Amerikanen vaak andere ideeën hebben over buitenlandse politiek dan zij.
Met de digitale euro kunnen alle betalingen binnen de eurozone buiten Swift om direct worden geregeld. Als de Amerikanen bijvoorbeeld besluiten China te boycotten, en wij willen graag handelen met China, dan kunnen wij dat gewoon via dit systeem doen.
Verleiding groot om contant geld af te schaffen
Dat wat betreft de voordelen. Toch maken veel mensen zich zorgen over de digitale euro, en dat heeft alles te maken met de nadelen. Ten eerste wordt de verleiding voor de overheid groot om contant geld af te schaffen.
Contant geld is anoniem en ook niet te controleren door de overheid. Zij kunnen hooguit bankbiljetten ongeldig verklaren, maar dat is een heel grof middel. Contant geld is zowel voor banken als voor de overheid lastig. Pinautomaten worden geregeld beroofd door bijvoorbeeld plofkrakers. Ook moeten banken steeds zwaar beveiligde auto’s, voor waardetransport, heen-en-weer laten rijden om geld te transporteren. Ook deze worden af en toe overvallen.
De verleiding is dus zowel voor de overheid als voor de banken groot om contant geld eruit te werken. En dat moeten we niet willen. Want als om welke reden dan ook de stroom uitvalt of de website van de bank wordt gehackt, is je bankpasje waardeloos en kan je alleen met contant geld betalen.
Overheid kan negatieve rente invoeren
Het tweede nadeel van de digitale euro is dat als de overheid vaste greep heeft op alle euro’s, dat ze een negatieve rente kunnen invoeren. Dus laten we zeggen dat jij € 1000 op jouw digitale euro rekening hebt staan, en de overheid vindt dat jij teveel spaart, dan kunnen ze dreigen van deze rekening 10% af te halen als jij dat geld niet uitgeeft.
Als een bank dat probeert, kan je altijd je geld naar een andere bank sturen, of al je geld opnemen in de vorm van bankbiljetten. Dus die bank kijkt wel uit. Maar als de overheid dat doet kan je dat niet, omdat er dan nog maar een bank is. Zeker, als het contante geld is afgeschaft.
Overheid kan zien waaraan je je geld uitgeeft
Van elke digitale euro kan de Centrale Bank precies zien waaraan deze uit wordt gegeven. Ziet de overheid nu bijvoorbeeld, dat jij jouw digitale euro’s vaak besteed in een ongezonde snackbar of dat jij vaak vervuilende vliegreizen maakt? Dan kan er zomaar eens een gesprekje komen met een adviseur van de overheid, die je dringend aanraadt toch wat verstandiger en zorgvuldiger te leven.
Ook kan kunstmatige intelligentie uit het patroon van je uitgaven opmaken hoe jouw leven er uit ziet. Werk je op een gevoelige functie en breng je veel bezoekjes aan een café dat ongunstig bekend staat, het casino of koop je veel meer alcohol? Dan kan je een gesprek met een personeelsfunctionaris verwachten.
Overheid kan bepalen waaraan jij je geld uitgeeft
Oké, zal je zeggen, ik heb niks te verbergen. Iedereen mag weten dat ik een Netflix abonnement heb, van Australische didgeridoo muziek houd en elke zaterdag met mijn vriendin een gezond sapje drink in de juice bar en er dan een flinke scheut Smirnoff wodka doorheen gooi, om toch nog een beetje spanning in mijn leven te brengen. Dan komen we nu bij het vervelendste onderdeel, namelijk een einde aan de vrijheid waaraan je jouw geld uit kunt geven.
CO2 kredieten
Zoals bekend, is het CO2-gehalte in de atmosfeer nogal gestegen. Daardoor verandert het klimaat en daar moeten wij, vinden de meeste mensen er bijna alle wetenschappers, ons zorgen over maken. Dus ligt het voor de hand om iedereen een CO2-budget op te leggen. Met de systemen van nu is dat nogal lastig, maar met de digitale euro is dat een fluitje van een cent. Je koppelt domweg CO2-kosten aan ieder product dat je met digitale euro’s kan kopen en je weet precies hoeveel CO2 je nog mag besteden.
Ga je over je CO2-limiet heen? Dan moet je de rest van het jaar fietsen, bomen planten, vegetarische burgers eten en wordt de centrale verwarming in je huis op 12 graden gezet. Ongeveer zoals de helft van Nederland nu leeft, maar dan alleen voor CO2-zondaars.
Social credit
Als alle betalingen via de digitale euro gaan, kan je bijvoorbeeld ook zaken als drugsmisbruik en roken definitief aanpakken. Maak het domweg illegaal om met de digitale euro sigaretten te kopen en je kan dan alleen aan een slof sigaretten komen door je trouwring aan een louche smokkelaar te geven.
Of er een uitgebreid sociaal kredietsysteem aanhangen. Bijvoorbeeld dat bepaalde dingen niet door iedereen gekocht kunnen worden, ook al hebben ze daar wel het geld voor. En dat bij bepaalde aankopen, bijvoorbeeld een zingende kerstboom, je sociale credit score flink daalt (in dit geval terecht trouwens).
Hoe bedreigend is een digitale euro?
Het belangrijkste is dat contant geld behouden blijft. De kans is namelijk niet denkbeeldig dat, bijvoorbeeld door een zonnevlam of door een kernexplosie, elektrische apparatuur doorbrandt. Of er zal maar een of andere doorgedraaide dictator vinden dat Nederlanders eigenlijk best wel een irritant volkje zijn en dat we met wat lange afstandsdrones op elektriciteitscentrales wel een toontje lager zullen zingen. Dan is het toch wel handig als je wat keiharde euro’s op zak hebt, als je boodschappen wilt doen.
Verder moeten we de vrijheid die we met een bankrekening hebben ook niet overschatten. Het is voor de overheid vrij makkelijk om beslag te leggen op een bankrekening en deze te laten blokkeren, zoals tijdens de truckersprotesten in Canada.
Met crypto kan dat beslag leggen bijvoorbeeld niet. Met de digitale euro wordt het mechanisme alleen maar wat verfijnder en dwingender dan nu. In principe kan je bank nu al met je bankrekening wat straks met de digitale euro ook mogelijk is. Maar doen ze dat niet, omdat dan hun klanten snel zouden wegrennen.
Contant geld is vrijheid
Daarom is de vraag of contant geld behouden blijft, belangrijker dan de vraag of digitale euro’s worden ingevoerd. Als consument kan je bijdragen aan het behoud van contant geld door zoveel mogelijk contant te betalen. Want munten en bankbiljetten kunnen ze minder makkelijk van je afpakken dan enen en nullen op een computerserver ergens ver weg. Of die computerserver nou in Nederland staat, of in Frankfurt.
