Hoe waarschijnlijk is een cyberoorlog?

Stof die hoedjes van aluminiumfolie maar af, want het is conspiracy-tijd.

Je telefoon, je computer, je tv, je smartwatch, je thermostaat, je auto en misschien zelfs je koelkast en toilet; alles is tegenwoordig op het internet aangesloten. De hele dag door wordt er informatie over je geregistreerd. Met virtuele clouds, cookies, GPS-tracking en sociale media is er nauwelijks iets wat een getalenteerde hacker niet kan achterhalen. Is het dan zo onwaarschijnlijk dat de wereld na millennia aan fysieke oorlogen nu in een digitale oorlog terecht zal komen?

Hackers hebben macht
De verkiezingsstrijd tussen Trump en Clinton was er een van modder gooien; heel veel modder gooien. Er is zelfs zoveel spreekwoordelijke modder gegooid, dat de feitelijke gevolgen van de hack op het kantoor van Clinton misschien verwaarloosd zijn. Zou het kunnen dat de wereld met Trump is opgescheept vanwege deze hack? Het is slechts één van de talloze illustraties van de macht van hackers. Deze maand liet Eurocommissaris voor Veiligheid, Julian King, weten dat het aantal hacks op de Europese Unie vorig jaar met 20% is gestegen. Zou ik zelfs zover kunnen gaan door te stellen dat we al in een cyberoorlog verzeild zijn geraakt?

Je hoeft geen sciencefiction-schrijver te zijn om toepassingen van hacks in het era van computers vast te stellen. Als iets fundamenteels als democratische verkiezingen beïnvloed kan worden door wat simpele phishing-mails, wat kan een kwaadaardig genie dan wel niet teweeg brengen? Zou een hacker dammen kunnen platgooien om grote steden de status ‘Atlantis’ te geven? Zouden anarchistische groeperingen (zoals die uit Mr. Robot) of vijandige overheden militaire basissen kunnen overnemen? Zouden hackers het elektriciteitsnetwerk van honderdduizenden mensen kunnen platleggen?

Stroomuitval
Het antwoord op die laatste vraag: ja, tot twee keer toe! Na uitvoerig onderzoek blijkt namelijk dat Oekraïne eind 2015 werd getroffen door een cyberaanval waardoor er in zo’n 20% van de stad Kiev urenlang geen stroom meer was. Een jaar later bleken hackers opnieuw d.m.v een malware-e-mail bij verschillende centrale’s binnen te zijn gekomen.

Nu hoor ik je denken: “Een paar uurtjes zonder stroom moet toch wel kunnen? Kaarsjes aan en lekker Mens Erger Je Niet spelen.” De daadwerkelijke toepassing is wat minder optimistisch. Door extreme kou zouden talloze mensen – vooral ouderen – aan onderkoeling kunnen bezwijken. Ook kunnen ziekenhuizen mogelijk niet al hun patiënten volledig verzorgen. Dan hebben we het nog niet eens gehad over alarmcentrale’s, waar veel mensen niet meer naartoe kunnen bellen. Het zou een uitstekend filmscript kunnen opleveren.

Eekhoorns
Nu zijn er ook tegengeluiden. Volgens Twitter-account @Cybersquirrel1 zouden er namelijk heel veel stroomstoringen veroorzaakt worden door eekhoorns en andere dieren. Het ludieke kanaal stelt dat de dreiging van cyberaanvallen op energiecentrales relatief laag is en dat we moeten oppassen voor de knaagdieren. Toch kan ik me voorstellen dat hackers een veel groter gebied kunnen platleggen dan een eekhoorntje.

Ook zou je kunnen stellen dat veel instanties – ziekenhuizen bijvoorbeeld – voorbereid zijn op eventuele stroomuitval. Toch zou een kwaadaardige groepering – aanschouw mijn gigantische aluminiumfolie hoedje – een gecoördineerde aanval kunnen plegen. Als dammen, ziekenhuizen en alarmcentrales allemaal zonder stroom (of slechts met een klein noodaggregaat) moeten opereren, is er weinig sjoemelruimte voor eventuele catastrofale gebeurtenissen. Denk aan gecoördineerde fysieke aanvallen op openbare plekken, gecombineerd met cyberaanvallen op nooddiensten.

En dan hebben we het alleen over stroomgerelateerde rampscenario’s. Wat dacht je van kerncentrales, het stelen van betaalgegevens, het lekken van gevoelige militaire of politieke informatie, het schaden van imago’s door het lekken van privéfoto’s? Het probleem van de kwestie cyberoorlog is de definitie van het woord. Wanneer spreken we van een dergelijke oorlog? Wanneer zijn relatief onschuldige hacks een daad van oorlog? Wat daar ook het antwoord op is, ik denk dat we ons allemaal bewust moeten zijn van de mogelijke gevolgen. Alle mogelijke toepassingen van een hack, hoe absurd ook, moeten serieus genomen worden. Voor we het weten raakt de wereld verzeild in een nucleaire oorlog omdat een of andere lul per ongeluk een cyberaanval op een militaire basis uitvoerde, terwijl hij dacht op de iCloud van Jennifer Lawrence te zitten.