Uitvinders die in het nieuws komen, zijn meestal mannen. Maar ook vrouwen hebben de nodige uitvindingen gedaan, die we terugzien in het dagelijks leven. Hier een top vijf, om de vaak vergeten vrouwelijke uitvinders te eren.
Marie Curie, de uitvinder van de theorie, die radioactiviteit beschrijft
Om Marie Curie getalenteerd te noemen, is waarschijnlijk een understatement. Ze ontdekte twee chemische elementen, polonium en radium, door hard te ploeteren onder erbarmelijke omstandigheden in een zelfgemaakt laboratorium.
Ook ontraadselde ze het geheim van radioactiviteit. Ze kwam er achter dat dit niet door chemische reacties, maar door het uit elkaar vallen van atoomkernen werd veroorzaakt. Hiermee zette ze de eerste radioactieve industrie in gang, namelijk het gebruik van radiumverf voor lichtgevende wijzerplaten. En, met akelige gevolgen, als make-up. Ook was ze de grondlegger van radiotherapie, om kankergezwellen mee te behandelen.
Tegenwoordig wordt radiumverf niet meer gebruikt, omdat het te gevaarlijk is voor de gezondheid. Dit werd uiteindelijk ook Marie zelf fataal. Ze stierf op 66-jarige leeftijd aan kanker, vermoedelijk veroorzaakt door het onbeschermd werken aan radioactieve substanties. Pas later in haar leven werd bekend hoe gevaarlijk radioactiviteit is.
Ze sleepte, alleen omdat haar man Pierre Curie hemel en aarde bewoog om ook vrouwen toe te laten als Nobelprijswinnaars, twee Nobelprijzen in de wacht. Eentje voor natuurkunde en eentje voor scheikunde. Daarmee is ze de enige mens ooit, die een Nobelprijs in twee verschillende wetenschappelijke vakgebieden won.
Ook is er een chemisch element naar haar vernoemd, curium, en een verouderde eenheid van de radioactiviteit, de curie, ook. Terecht, haar leven is zowel een monument van genialiteit als doorzettingsvermogen.
Rosalind Franklin: ontdekte de dubbele spiraal van DNA
Watson en Crick krijgen alle eer voor het ontdekken van DNA. In werkelijkheid werd de echte baanbrekende ontdekking gedaan door een Britse vrouw, Rosalind Franklin. Zij maakte de röntgenfoto’s van gekristalliseerd DNA, waaruit de moleculestructuur bleek. Daardoor werd duidelijk dat DNA spiraalvormig is en dat twee ketens van nucleïnezuren een dubbele helix vormden.
Maar dat is nog niet alles. Ook van verschillende virussen, RNA, steenkool en grafiet ontraadselde zij de moleculaire structuur.
Ze overleed in 1958 aan eierstokkanker, terwijl de Nobelprijs in 1962 werd toegekend. Het Nobelprijscomité volgt een regel dat Nobelprijzen nooit postuum worden toegekend, anders had zij mogelijk ook een Nobelprijs ontvangen.
Pas de laatste jaren is er meer aandacht voor haar werk.
Grace Hopper: de computer
Ben je net lekker aan het debuggen geweest in een taal als COBOL of Java en hoestte de compiler een aantal suffe programmeerfouten van je op, waarvoor je je wel voor je kop kan slaan? Dan mag je de uitvindster Grace Hopper wel dank je wel zeggen.
Voordat zij in het spel kwam, werden computers geprogrammeerd met getallen. Als eerste ontwikkelde zij een programmeertaal, en het concept om met woorden te programmeren in plaats van met getallen. Kortom, de hogere programmeertaal. In 1952 ontwikkelde zij de eerste compiler ter wereld, die deze hogere programmeertaal kon omzetten in machinecode. Zij bedacht ook het begrip bug en debuggen, voor programmeerfouten.
Door de Amerikaanse marine werd Hopper aan het werk gezet om een programmeertaal voor zakelijke toepassingen te bedenken. Dit mondde uit in de programmeertaal Cobol. Vervloekt door veel programmeurs wegens de rigide structuur, maar deze dwingt wel tot netjes werken en is zelf documenterend, waardoor de taal bij banken en verzekeraars na 60 jaar nog steeds populair is. Ze bleef tot haar dood, op 85-jarige leeftijd, doorwerken en was populair wegens haar gevoel voor humor.
Hedy Lamarr: frequency hopping
Hedy Lamarr was zowel een beroemde Amerikaanse filmster, als een redelijk succesvolle uitvinder. Een geflopte uitvinding van haar was de bruistablet voor frisdrank, die later nog een kleine comeback maakte. Ze bereikte wel succes met de techniek van het frequency hopping.
De Duitsers slaagden er tijdens de Tweede Wereldoorlog in om radio bestuurde torpedo’s te kapen en de andere kant op te sturen.
In die goede oude tijd waren natuurwetenschap en techniek nog niet, zoals nu, een vies woord in cultureel ontwikkelde kringen. Lamarr bedacht met de pianist en componist George Antheil een systeem om de Duitsers te slim af te zijn. Computers die in een torpedo pasten, had je in die tijd natuurlijk nog niet, dus maakten ze gebruik van een papieren rol met gaatjes om de radiofrequentie op onvoorspelbare manier te veranderen. Een rol zoals die ook in een automatische piano, een pianola, voorkomt.
De Amerikaanse marine gebruikte deze uitvinding pas in de jaren 60, maar we zien deze nog steeds elke dag terugkomen in wifi en Bluetooth. Als er een bepaalde frequentie verstoord wordt, springen deze naar een andere frequentie.
En Lamarr zelf? Die eindigde na zes huwelijken als een eenzaam kattenvrouwtje, dat alleen via de telefoon communiceerde.
Stephanie Kwolek: Kevlar
Het geheim van lichte, sterke kogelwerende vesten is Kevlar, of vergelijkbare aramide vezels. De ontdekking van Kevlar gebeurde toevallig. Stephanie Kwolek, kind van Poolse immigranten naar de VS, deed het opmerkelijk goed op school. Ze solliciteerde bij de chemiegigant Dupont en werd aangenomen.
Einde jaren 60 werd ze daar aan het werk gezet om een lichter alternatief voor staal te vinden in autobanden. Want hoe zwaarder een auto, hoe meer benzine deze verbruikt. De oliecrisis begon al merkbaar te worden einde jaren 60.
Toen ze werkte aan aramides, merkte ze dat zich plotseling een melkige vloeistof vormde met een lage viscositeit. Gewoonlijk werden dit soort oplossingen weggegooid, omdat ze dreigden de apparatuur te verstoppen. Maar Kwolek vermoedde dat er hier iets anders aan de hand was. Het kostte Kwolek flink wat overreding om haar collega’s over te halen, toch te proberen deze oplossing in de vorm van een vezel te spinnen.
En dat was maar goed ook. Het resultaat: zeer stijve, sterke vezels vormden zich, zo sterk dat de onderzoekers hun ogen niet konden geloven toen ze de meetwaarden zagen en dachten dat het apparaat kapot was. Deze overtroffen alles wat tot nu toe bekend was, qua sterkte. Zo is een kilo kevlar aramidevezel vijf keer zo sterk als een kilo staal. De leiding van Dupont begreep dat ze goud in handen hadden, en Kevlar was geboren. Kwoleks naam als beroemde uitvinder was gemaakt. Ze stierf op een leeftijd van 90 jaar.
