Staat VS doet TikTok in de ban

Het is anno 2023 het teken dat je plotseling oud bent geworden: geen reet snappen van de populariteit van de nieuwste hotte app. Toch gaat deze boomer een poging doen een objectieve kijk te bieden op het eerste complete verbod op een stukje sociale media software dat is uitgevaardigd door een regionale overheid.

Tot wel $10.000,- boete

Afgelopen april stemde het huis van afgevaardigden 54-43 voor wet SB419. Het verbod geldt niet alleen voor telefoons van overheidswerknemers, iets waar veel meer animo voor is, maar voor alle privéapparaten binnen de staatsgrenzen van Montanana. Deze week tekende de republikeinse gouverneur van de staat, Greg Gianforte, de wet. Tot dusver de republikeinse toewijding voor ‘small government’ het idee dat de overheid zoveel mogelijk uit de levens van burgers gehouden dient te houden. Ohjee, daar gaat m’n objectiviteit al.

Reden voor het verbod is het vermeende stelen van gebruikersgegevens door de Chinese overheid, iets waarvoor geen enkel bewijs bestaat. Social media bedrijven verzamelen gegevens van hun gebruikers om deze vervolgens te verkopen aan adverteerders. Laten we eerlijk zijn, dat zou eigenlijk niet moeten mogen. Actie tegen de bedrijven achter deze apps is dan ook wenselijk. Alleen lijkt er hier wat anders te spelen. Ten eerste, Amerikaanse bedrijven doen exact waar TikTok nu van beticht wordt. Ten tweede, het veelvuldig herhalen van het woordje “communistisch” in verband met de Chinese staat doet eerder vermoeden dat het weer een inmiddels klassiek gevalletje ‘culture wars’ betreft.

Ook Nederland en EU beperken TikTok gebruik

Dat de Chinese overheid de gegevens van Amerikaanse TikTok gebruikers met rust laat betekent uiteraard niet dat alle zorgen rondom TikTok ongegrond zijn. Zaken doen in China is onmogelijk zonder een stevige vinger in de pap van ome Xi “Poo Bear” Jinping. Het betekent dus ook dat het niet moeilijk zal zijn voor de Chinese overheid om bij gegevens van internationale TikTok gebruikers te komen. 

Ondanks dat er geen bewijs is dat dat gebeurt, is het bestaan van de mogelijkheid reden genoeg voor zowel de EU als de Nederlandse overheid om het gebruik van TikTok op werktelefoons van ambtenaren te verbieden.

TikTokers stappen naar de rechter

Maar het blijft niet alleen bij brieven schrijven. Een groepje contentmakers actief op het platform spannen een rechtszaak aan tegen de staat. Ook zij mikken op het eerste amendement. Het indienen van de rechtszaak kwam luttele uren nadat gouverneur Gianforte zijn handtekening zette onder de wet.

“Montana kan niet zomaar haar burgers verbieden om te posten of naar posts te kijken op TikTok. Niet meer dan het zomaar The Wall Street Journal (zakelijke krant onder de duim van Rupert Murdoch) kan verbieden vanwege de ideeën die het publiceert.” Aldus het vijftal TikTokers uit Montana, waaronder een de eigenaar van een bedrijfje dat zwemkleding verkoopt, een rancher en een voormalige sergeant der Mariniers.

Of het zal werken is maar zeer de vraag

De wet zal voorschrijven dat het illegaal wordt voor app-marktplaatsen om de app binnen staatsgrenzen aan te bieden. Overtreders kunnen tot wel $ 10.000,- boete per overtreding per dag krijgen. Een overtreding wordt gedefinieerd als “elke keer wanneer een gebruiker TikTok opent, de mogelijkheid TikTok te openen wordt aangeboden, of de mogelijkheid krijgt om TikTok te downloaden.” Let wel op, de boete is voor ByteDance, het bedrijf achter TikTok en bijvoorbeeld Apple of Google. 

De specifieke uitvoering van de wet is nogal vaag. De opzet van de wet lijkt dan vooral gericht op het creëren van een situatie die ByteDance, Apple en Google te veel problemen zal geven om de app aan te blijven bieden, aldus Nicholas Garcia. Garcia is beleidsadviseur van consumentenbond Public Knowledge. 

Je vraagt je af of de betreffende wetgevers ooit van een VPN hebben gehoord. Waarschijnlijk niet, want de stokoude Amerikaanse politieke elite snapt geen hout van technologie. Met een VPN kan je vrij simpel je locatie in de ogen van je internetaanbieder aanpassen. Met als gevolg dat het verbieden van een specifieke app bijna alleen door handmatige controles kan worden gehandhaafd. Het gegeven onderstreept de notie dat het verbod, dat volgend jaar in moet gaan, vooral symboolpolitiek betreft.