Of “AI” een revolutie teweeg gaat brengen of niet, vele bedrijven hebben flink tijd en geld in de technologie geïnvesteerd. Er wordt een hoop werk in de technologie gestoken waar de auteurs van die werken geen toestemming voor hebben gegeven. Generatieve “AI” modellen zoals ChatGPT en DALL-E zijn gevoed met data die lukraak van het internet is geplukt. Het is geen copyrightschending in de klassieke zin van het woord. Maar dat betekent niet dat het niet mogelijk strafbaar is.
Miljoenen boeken, artikelen, essays en gedichten
We kunnen discussiëren over wat er werkelijk gebeurt nadat je een “AI” voorzien hebt van een tekst prompt. Wordt er een nieuw kunstwerk gemaakt, of slechts bestaande werken gehusseld? Is alle kunst uiteindelijk derivatief? Wanneer voegt een kunstenaar voldoende toe aan een concept om het eigen te kunnen noemen? Feit is dat een “AI” voorzien moet worden van een hoop trainingsdata om te functioneren. Volgens auteurs een klassiek geval rechtenschending, volgens ontwikkelaars van “AI” feitelijk niet anders dan wanneer een kunstenaar naar het werk van een ander kijkt en er inspiratie uit opneemt.
Maar “AI” zijn geen mensen, en linksom of rechtsom wordt auteursrechtelijk beschermd materiaal zonder toestemming door bedrijven geëxploiteerd voor commerciële doeleinden. Originele auteurs worden gecompenseerd, staat in een open brief van het Auteursgilde.
Het regent rechtszaken
Maar het blijft niet bij brieven. Om hun gelijk te halen stappen allerlei kunstenaars massaal naar de rechter. Zo heeft Sarah Silverman samen met twee andere auteurs een zaak aangespannen tegen OpenAI en Meta. Tegen Google loopt een groepsvordering. In die zaak wordt beweerd dat Google “Alles wat ooit op het internet gemaakt en gedeeld is door honderden miljoenen Amerikanen wordt gestolen.” Google beweert enkel gebruik te maken van openbare gegevens.
In een zaak die is aangespannen tegen Stable Diffusion lijkt het onbetwistbaar dat er een strafbaar feit is gepleegd. In afbeeldingen gegenereerd door de software is het gemangelde watermerk van stockfotografie bedrijf Getty Images te zien. Zelfs dergelijke rechtszaken zijn nieuw, en dus zullen de wetten herzien moeten worden. Met scenario’s als deze is destijds gewoon geen rekening gehouden.
Wel of niet transformatief?
Een van de discussies die gevoerd gaat moeten worden in het gerechtsgebouw, is of “AI” gegenereerd materiaal transformatief is of niet. Dat wil zeggen, of een “AI” een dermate nieuwe draai geeft aan het product dat er iets volledig nieuws ontstaat. De auteurs menen in ieder geval van niet, en eisen dat er toestemming wordt gevraagd voor hun werken gevoerd worden aan een “AI” model.
Of er auteursrecht wordt overtreden, of dat er sprake is van ‘fair-use’ hangt veelal af van de context waarin auteursrechtelijk beschermd materiaal wordt gebruikt. Eerder dit jaar oordeelde het hoogste hof in de VS dat overleden kunstenaar Andy Warhol in overtreding was toen hij kunstwerken maakte op basis van een foto van muzikant Prince. De rechters meenden dat zowel foto als kunstwerk eenzelfde commercieel doeleinde hadden, en dus was er sprake van copyrightschending.
De auteurs van de open brief vinden dat we nu naar eenzelfde scenario kijken. De “kunst” die “AI” modellen maken, dienen volgens hun feitelijk exact hetzelfde, commerciële, doel. Niet elke “AI” ontwikkelaar doet de kritiek van de hand. OpenAI CEO Sam Altman deelt de zorgen. Volgens hem zullen nieuwe modellen, wanneer ze gebruik maken van auteursrechtelijk beschermd materiaal, voorzien worden van een manier om de auteurs van de gebruikte werken te compenseren.
