Helaas is de kans niet denkbeeldig dat er een kernoorlog uitbreekt. Een gewaarschuwd mens telt voor twee en met een aantal maatregelen kan je de schade voor jou en je geliefden beperken.
Kans op een kernoorlog reëel
Volgens fysicus Max Tegmark is de kans reëel, dat het conflict in Oekraïne op een kernoorlog uitdraait. Zelf schat hij de kans hierop een op zes. Dit kan zowel een beperkte inzet van kernwapens zijn, als een wereldoorlog en alles daar tussenin. Niet alleen hij denkt er zo over.
Het gevaar is volgens Elon Musk dermate groot, dat hij om die reden Starlink in de Krim heeft uitgeschakeld. Dit om te voorkomen dat de Oekraïners de Krim gaan heroveren, en Poetin kernwapens gaat gebruiken.
De gevolgen van een kernoorlog hangen af van de schaal. Zo bestaan er vrij lichte, tactische kernwapens, zoals neutronenbommen, die op het slagveld worden gebruikt om de bemanning van colonnes met pantservoertuigen uit te moorden. Er bestaan ook zware strategische kernwapens die een enorm gebied kunnen verwoesten.
De gevolgen van het gebruiken van tactische kernwapens zijn lokaal. Dit zal waarschijnlijk alleen in Oekraïne plaatsvinden en, afgezien van de slachtoffers, dus vrij beperkt gevolgen hebben. Strategische kernwapens zijn een ander verhaal. Hierbij is de kans reëel dat deze ook in Nederland neer gaan komen.
Wat gebeurt er bij een kernexplosie?
Bij een kernexplosie vindt er een kettingreactie plaats. Een splijtstof wordt met een neutronenbron samengeperst. Bij een kernreactie komen er bij elke kernsplitsing meerdere neutronen vrij, waardoor er een lawine van exploderende atoomkernen krijgt.
Het gevolg is dat er verschrikkelijk veel energie vrijkomt in een fractie van een milliseconde. Dit merk je op meerdere manieren. Een intense flits van gevaarlijke straling, een zware drukgolf en het vrijkomen van veel radioactieve stoffen. Ook een elektromagnetische puls. Of je een kernexplosie overleeft, hangt af van de afstand en de kracht van de bom.
Voor de Nederlandse situatie is Rotterdam, om precies te zijn het Botlekgebied, het meest voor de hand liggende doelwit voor de Russen. Hier hebben ze op de staatstelevisie ook mee gedreigd. Via deze haven wordt namelijk een groot deel van Europa bevoorraad. Hiervoor zullen de Russen waarschijnlijk een zwaar strategisch kernwapen inzetten, zoals de Topol 5. In dit scenario gaan we hier vanuit.
Vernietigende flits
Woon je op minder dan 1 km afstand van de explosie, en word je niet beschermd door bijvoorbeeld een muur of dak? Dan zal de intense flits je in een fractie van een seconde volledig vernietigen en zal er alleen een schaduw van je overblijven. Game over.
Bevind je je wat verder van de explosie? Dan zal je zware brandwonden oplopen en waarschijnlijk stralingsziekte door de intense gammastraling.
Verwoestende drukgolf
Zit je veilig binnen? Dan overleef je weliswaar deze flits, maar krijg je te maken met het volgende gevaar. De drukgolf. Rondom de kernexplosie wordt de lucht verhit tot miljoenen graden. Deze gaat dus enorm uitzetten, waardoor er een zeer sterke drukgolf ontstaat in de vorm van een bal. Deze veegt de directe omgeving schoon en laat geen muur overeind staan. Ongeveer wat in de haven van Beiroet is gebeurd na de explosie van de kunstmestopslag.
Op minder dan een kilometer afstand is de kans zeer klein dat je het overleeft, maar je overlevingskansen stijgen sterk als je je op grotere afstand bevindt van de explosie. Dan is het zaak om dekking te zoeken. Heb je een kelder? Dan is dit de veiligste plek. Zet alvast een jerrycan met water klaar, zodat je tot een week of twee in leven kan blijven.
Heb je geen kelder? Kies dan als je die hebt voor een badkuip, of een afgesloten ruimte zonder ramen. Een ondergrondse parkeergarage of metrotunnel is bijvoorbeeld ideaal. Blijf uit de buurt van ramen, want de scherven worden dodelijke projectielen.
Radioactieve fallout bij een kernoorlog
Een probleem waar je ook op grotere afstand mee te maken krijgt, is radioactieve fallout. Anders dan veel mensen geloven is radioactiviteit niet per se dodelijk. Als je de blootstelling beperkt houdt, is de kans zeer groot dat je dit overleeft.
Op minder dan 2,5 km van de kernexplosie is de hoeveelheid radioactieve fallout zeer hoog, en zal je waarschijnlijk binnen een maand sterven aan stralingsziekte. Overleef je dit, dan is de kans naar schatting 10% dat je zal sterven aan kanker.
Bevind je je op grotere afstand? Bijvoorbeeld in Rotterdam zelf in dit geval, dan krijg je weliswaar een gevaarlijke dosis straling binnen, maar zal je het waarschijnlijk overleven. Zeker als je alle ramen sluit en twee weken binnen blijft.
De meeste straling komt namelijk vrij uit kortlevende radioactieve kernen . Meestal zijn deze binnen enkele dagen uiteengevallen. Vervelender zijn de middellang levende isotopen, met een halfwaardetijd van weken tot jaren. Het goede nieuws is dat hier de radioactiviteit langzamer vrijkomt. Als je alle kieren dichtplakt, na twee weken uit je schuilplaats komt en snel het rampgebied verlaat, dan kan je de blootstelling beperkt houden.
Als je jodiumtabletten slikt, zal je lichaam de radioactieve jodiumisotoop I-131 veel minder opnemen. Met een FFP2 gezichtsmasker, bekend van covid, kan je voorkomen dat je radioactief stof binnenkrijgt.
EMP
Niet alleen jij, maar ook je elektronica heeft te lijden van een kernaanval. Er ontstaat namelijk een verwoestende lawine van elektronen en ionen. Dit effect, de elektromagnetische puls of EMP, heeft een veel groter bereik en kan tot op honderden kilometers afstand elektronica vernietigen. En zonder elektronica belanden we in de negentiende eeuw. Zonder de handige stroomloze tools die de negentiende-eeuwers hadden.
Dus zorg dat je fiets goed functioneert en berg een in papier verpakte opwindradio op in een groot blik, om deze te beschermen tegen EMP. Je auto zal waarschijnlijk niet meer werken, omdat de zeer gevoelige autoelektronica is opgeblazen.
